Web Content Accessibility Guidelines - WCAG - Nowe standardy dostępności

O jakie kluczowe innowacje warto zadbać, prowadząc biznes? Nowoczesne technologie, intuicyjne rozwiązania, a może działania społeczne? W dobie rozwoju i różnorodności warto zwracać uwagę na wartości, jakie reprezentuje nasza marka i zadbać o jej inkluzywność. Aby tego dokonać, należy przeprowadzić audyt dostępności swoich produktów cyfrowych, aby sprawdzić ich zgodność z wymogami WCAG. Jednak co tak naprawdę kryje się za tym tajemniczym skrótem i czego dotyczą regulacje dostępności w sieci?

Dostępność cyfrowa: Co to jest WCAG?

Web Content Accessibility Guidelines, a więc wcześniej wspomniany WCAG, to zestaw standardów, opracowywany i utrzymywany przez Web Accessibility Initiative (WAI) w ramach World Wide Web Consortium (W3C). Ma on na celu zapewnienie, aby treści cyfrowe, w tym strony internetowe i aplikacje mobilne, zarówno podmiotów publicznych, jak i prywatnych, były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami.

Dostępność cyfrowa stron internetowych i aplikacji mobilnych

Chociaż wytyczne WCAG poruszają szereg zagadnień dotyczących zoptymalizowania strony pod kątem użytkowników o ograniczonej sprawności, wprowadzenie standardów przynosi szereg korzyści, które początkowo mogą wydawać się niewidoczne.

Zwiększenie dostępności

Najważniejszą korzyścią wynikającą z wprowadzenia wymogów WCAG jest oczywiście ułatwienie odbioru treści dla osób z niepełnosprawnościami. Dzięki temu firmy mogą zapewnić, że ich strony internetowe i aplikacje są dostępne dla osób niewidomych, słabowidzących, głuchych, z ograniczoną mobilnością oraz innych użytkowników, którzy mogą napotykać trudności w korzystaniu z tradycyjnych interfejsów cyfrowych.

Należy przy tym pamiętać, że wskazanymi ograniczeniami może zostać objęta również osoba na co dzień zdrowa, pozostająca w swej niepełnosprawności tylko przez ograniczony czas. Z tego powodu, myśląc o dostępności stron internetowych, powinniśmy zakładać, że każda osoba, niezależnie od swoich ograniczeń, powinna mieć pełny dostęp do wszystkich zasobów dostępnych na stronie.

Poprawa doświadczeń użytkownika (UX)

Wytyczne WCAG wymagają klarownej nawigacji, dobrze zorganizowanych treści oraz stosowania kontrastów, co sprawia, że strona jest bardziej czytelna i intuicyjna dla wszystkich użytkowników, nie tylko tych z niepełnosprawnościami. Dobre doświadczenia użytkownika mogą z kolei prowadzić do wyższej satysfakcji klientów, dłuższego czasu spędzanego na stronie oraz wyższej konwersji, przekładającej się na wzrost zysków.

Szerszy zasięg i większa konkurencyjność

Dostępność cyfrowa oznacza, że firmy mogą dotrzeć do większej liczby potencjalnych klientów. W samych Stanach Zjednoczonych ponad 26% dorosłych osób ma jakąś formę niepełnosprawności. Zapewnienie dostępu do treści tej grupie użytkowników nie tylko zwiększa zasięg, ale także może wyróżnić firmę na tle konkurencji. Firmy, które dbają o dostępność, często postrzegane są jako bardziej inkluzywne i odpowiedzialne społecznie, co może pozytywnie wpłynąć na ich wizerunek i przyciągnąć lojalnych klientów.

Korzyści dla SEO

WCAG ma również znaczny wpływ na optymalizację pod kątem wyszukiwarek (SEO) przez używanie alternatywnych tekstów dla obrazów (alt text) oraz tworzenie logicznych struktur nagłówków, co nie tylko pomaga osobom z niepełnosprawnościami, ale również ułatwia indeksowanie robotom wyszukiwarek. Strony zgodne z WCAG często osiągają lepsze wyniki w wyszukiwarkach, prowadząc do zwiększenia ruchu organicznego i potencjalnie wyższych zysków.

Przestrzeganie przepisów i unikanie ryzyka prawnego

W wielu krajach istnieją przepisy wymagające, aby strony internetowe były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. W Unii Europejskiej obowiązuje Dyrektywa o dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji sektora publicznego, a w Stanach Zjednoczonych przepisy takie jak Americans with Disabilities Act (ADA) mogą obejmować również firmy prywatne. Niezgodność z tymi regulacjami może prowadzić do kosztownych pozwów i kar, dlatego wdrażanie WCAG pozwala uniknąć ryzyka prawnego i związanego z nim negatywnego rozgłosu.

Historia i rozwój Web Content Accessibility Guidelines (WCAG)

Działania dotyczące rozwoju dostępności związane były nieodłącznie z rozwojem Internetu i przenoszeniem biznesów do sieci. Wtedy też rozpoczęły się prace nad dokumentami zawierającymi wszystkie wytyczne dla twórców produktów cyfrowych, a World Wide Web Consortium (W3C) wypuściło opracowaną przez Accessibility Guidelines Working Group (Grupę Roboczą Wytycznych dla Dostępności) pierwszą wersję WCAG.

Powstanie standardów WCAG

Dokument WCAG 1.0 został opublikowany 5 maja 1999 roku i opierał się na 14 głównych wytycznych, które miały pomóc twórcom stron internetowych w projektowaniu bardziej dostępnych serwisów. Każda wytyczna była wsparta bardziej szczegółowymi punktami kontrolnymi, które definiowały konkretne wymagania. Przykłady dodatkowej treści kontrolowanej obejmowały takie aspekty jak zrozumiałość treści, kompatybilność technologiczna czy alternatywne formy dostępu. Wprowadzono wówczas także trzy poziomy dotyczące zgodności z wytycznymi WCAG:

• Poziom A: minimalny poziom dostępności, który musi zostać spełniony, aby strona była uznana za dostępną.
• Poziom AA: średni poziom, który wskazuje na lepszą dostępność.
• Poziom AAA: najwyższy poziom, gwarantujący najwyższą dostępność treści.

Regulacje WCAG 1.0 stanowiły podstawę dla dalszego rozwoju standardów dostępności, jednak z biegiem czasu ich ograniczenia stały się widoczne, zwłaszcza w kontekście nowych technologii i bardziej zaawansowanych interfejsów użytkownika. W związku z tym wprowadzono WCAG 2.0, które zaktualizowały i rozszerzyły wcześniejsze wytyczne, dostosowując je do nowych wymagań. Dokumenty zostały opublikowane przez Accessibility Guidelines Working Group oraz zapewniały bardziej wszechstronny i szczegółowy zestaw wytycznych, a także uwzględniały szerszy zakres niepełnosprawności i platform technologicznych. Nowe standardy opierały się na tzw. czterech zasadach dostępności POUR (ang. the four principles of accessibility).

• Postrzegalność (Perceivable): Treści muszą być dostępne dla wszystkich zmysłów. Oznacza to, że informacje muszą być przedstawione w sposób, który może być dostrzegalny przez użytkowników, niezależnie od tego, czy używają wzroku, słuchu, czy innych zmysłów.
• Funkcjonalność (Operable): Użytkownicy muszą być w stanie nawigować i używać interfejsu, bez względu na ich zdolności fizyczne. To obejmuje m.in. dostępność nawigacji za pomocą klawiatury oraz zapewnienie wystarczającego czasu na podjęcie działań.
• Zrozumiałość (Understandable): Treści muszą być jasne i przewidywalne, aby użytkownicy mogli je łatwo zrozumieć i używać. Teksty, instrukcje i interfejsy muszą być napisane prostym językiem i muszą działać w przewidywalny sposób.
• Solidność (Robust): Treści muszą być wystarczająco solidne, aby mogły być interpretowane przez różne technologie, w tym technologie pomocnicze, które mogą być używane przez osoby z niepełnosprawnościami.

WCAG 2.0 staje się rekomendacją W3C

W 2008 roku WCAG 2.0 zostało oficjalnie opublikowane jako rekomendacja W3C, co oznaczało konsensus członków W3C co do treści technicznych i redakcyjnych wytycznych dla dostępności treści internetowych. Ten kamień milowy umocnił status WCAG 2.0 jako obowiązującego standardu dostępności stron internetowych i był katalizatorem jego przyjęcia przez rządy, organizacje i sektory przemysłowe na całym świecie.

Przejście dokumentu na rekomendację W3C oznaczało również krytyczny etap w trwających wysiłkach na rzecz zwiększenia dostępności i inkluzywności środowiska cyfrowego, ponieważ zapewniało jasne i autorytatywne ramy do projektowania oraz tworzenia treści internetowych, które mogą być używane przez wszystkie osoby, niezależnie od ich niepełnosprawności. Było to szczególnie ważne, ponieważ umożliwiało tworzenie bardziej inkluzywnych stron internetowych, które są łatwiejsze do nawigacji i dostępne dla szerokiej gamy użytkowników.

Aktualizacja wytycznych WCAG 2.1 i WCAG 2.2

Tworzenie stron zgodnych z WCAG 2.0 przez wiele lat zapewniało użytkownikom wysokiej jakości doświadczenia, a właścicielom firm widoczność w Internecie. Okazało się jednak, że z biegiem czasu również rekomendacje W3C wymagają aktualizacji. W tym celu udostępniono nowe wersje dokumentu, w których znajdują się wytyczne dotyczące jeszcze większej ilości przypadków ograniczeń w Internecie.

Nowe standardy WCAG 2.1 rozszerzyły zakres Web Content Accessibility Guidelines 2.0. Oznacza to, że WCAG 2.1 spełnia zestaw wymagań dotyczących dostępności zawarty w poprzedniej wersji, ale uzupełnia je o nowe wytyczne, szczególnie dotyczące dostępności dla trzech głównych grup:

• Osoby korzystające z urządzeń mobilnych: Chociaż nie jest to grupa niepełnosprawnych, główna treść WCAG 2.1 uwzględnia problemy związane z dostępnością na urządzeniach mobilnych, które mogą wpływać na użytkowników, w tym osoby z niepełnosprawnościami. Przykładem jest wymóg dotyczący dostosowania treści do mniejszych ekranów oraz interfejsów dotykowych.
• Osoby z zaburzeniami wzrokowymi związanymi z percepcją koloru i kontrastu: WCAG 2.1 wprowadza nowe wytyczne dotyczące kontrastu treści nietekstowych, minimalnej wielkości tekstu oraz możliwości dostosowania interfejsu do potrzeb użytkownika, co jest szczególnie ważne dla osób z zaburzeniami widzenia.
• Osoby z zaburzeniami poznawczymi i neurologicznymi: WCAG 2.1 dodaje wytyczne mające na celu ułatwienie korzystania z treści osobom z problemami takimi jak zaburzenia uwagi, trudności w nauce, czy inne zaburzenia poznawcze. Obejmuje to wytyczne dotyczące eliminowania niepotrzebnych elementów rozpraszających, stabilności interfejsu oraz bardziej przewidywalnych interakcji.

WCAG 2.1 wprowadza ulepszenia w takich obszarach jak responsywność stron internetowych oraz obsługa urządzeń o różnorodnych wyświetlaczach. W3C zachęca do korzystania z najbardziej aktualnej wersji WCAG, czyli wprowadzonej w październiku 2023 roku dokumentacji WCAG 2.2. Podobnie jak w przypadku poprzednich aktualizacji, nowa wersja spełnia zestaw wymagań dotyczących WCAG 2.1. Wprowadza jednak istotne zmiany, w tym usunięcie przestarzałych kryteriów i włączenie notatek do erraty WCAG 2.1 i 2.0. Nowe zasady WCAG są również zaprojektowane jako neutralne technologicznie, co oznacza, że mogą być stosowane do szerokiej gamy technologii internetowych i platform.

Nowe kryteria sukcesu i poziomy zgodności

Zgodność z WCAG jest strukturalnie podzielona na trzy poziomy: A, AA i AAA. Każdy z nich zawiera zestaw kryteriów i wytycznych, które treści internetowe muszą spełniać, aby uzyskać dostępność na danym poziomie. Poziom A reprezentuje podstawowy poziom dostępności, z kryteriami adresującymi najbardziej fundamentalne aspekty dostępności stron internetowych.

Zgodność z poziomem AA oznacza wyższy standard dostępności, obejmujący bardziej wszechstronny zestaw kryteriów kluczowych dla zapewnienia bardziej inkluzywnego i przyjaznego doświadczenia użytkownika. Na przykład, poziom AA wymaga, aby wszystkie obrazy na stronie miały tekst alternatywny (alt text), co pozwala osobom korzystającym z czytników ekranu na zrozumienie zawartości obrazów. Ponadto, strony muszą być zaprojektowane w sposób umożliwiający nawigację za pomocą klawiatury, co jest kluczowe dla osób z niepełnosprawnościami ruchowymi.

Poziom AAA zgodności reprezentuje najwyższy poziom dostępności i obejmuje najbardziej zaawansowane i szczegółowe kryteria, zapewniając wyjątkowo wysoki poziom dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Jednakże, osiągnięcie zgodności na poziomie AAA może być trudne i nie zawsze jest konieczne lub możliwe do zrealizowania dla wszystkich treści internetowych. Ważne jest, aby organizacje i twórcy treści dokładnie rozważyli poziom zgodności, który najlepiej odpowiada ich celom dostępności i potrzebom docelowych odbiorców.

Wytyczne dla dostępności treści internetowych: Standardy WCAG 2.0

Zastosowanie WCAG do stron internetowych i treści cyfrowych może obejmować różne formy, takie jak zapewnienie alternatywnych tekstów dla treści nietekstowych, wystarczającego kontrastu kolorów dla elementów wizualnych czy umożliwienie nawigacji klawiaturowej dla interaktywnych komponentów. Jeżeli chcesz ulepszyć swoją stronę internetową tak, aby spełniła WCAG, musisz poznać najlepsze praktyki i narzędzia.

Techniki i najlepsze praktyki

Oprócz konkretnych wytycznych i kryteriów sukcesu zawartych w WCAG, stanowią one cenne źródło informacji dla twórców stron internetowych. Rekomendowane techniki obejmują różnorodne strategie, w tym użycie ról i atrybutów ARIA w celu poprawy dostępności dynamicznych treści internetowych, implementację programowo określonego języka na stronach internetowych oraz ułatwienie nawigacji przyjaznej dla klawiatury w interfejsach internetowych.

Przykładowe działanie może stanowić użycie semantycznych elementów HTML, aby poprawić strukturę i czytelność treści internetowych dla czytników ekranu, ułatwiając nawigację i zrozumienie treści przez osoby niewidome. Podobnie, zapewnienie jasnych i opisowych tekstów linków może pomóc osobom z niepełnosprawnościami poznawczymi lepiej zrozumieć cel linków i skuteczniej nawigować po stronie internetowej.

Powszechne mity i nieporozumienia

Pomimo jasnej i kompleksowej natury WCAG, istnieją powszechne mity i nieporozumienia dotyczące wytycznych dostępności stron internetowych i ich praktycznej implementacji. Jednym z takich nieporozumień jest przekonanie, że osiągnięcie zgodności z dostępnością jest jednorazowym, statycznym procesem, podczas gdy w rzeczywistości wymaga ono ciągłej uwagi i utrzymania, aby zapewnić, że treści internetowe pozostają dostępne w miarę ewolucji technologii i potrzeb użytkowników. Dodatkowo, istnieje mit, że funkcje dostępności i elementy projektowe mogą obniżać estetykę lub funkcjonalność strony internetowej, podczas gdy w rzeczywistości zasady projektowania dostępności mogą współistnieć z nowoczesnym designem, wzbogacając jednocześnie doświadczenie użytkownika.

Rozwiązywanie i obalanie tych mitów jest kluczowe dla promowania bardziej świadomego i proaktywnego podejścia do dostępności stron internetowych oraz dla kultywowania większego zrozumienia wartości i korzyści wynikających z tworzenia dostępnych treści cyfrowych. Poprzez promowanie bardziej dokładnego i zniuansowanego zrozumienia wytycznych dotyczących dostępności stron internetowych i najlepszych praktyk, społeczność cyfrowa może dążyć do bardziej inkluzywnego i sprawiedliwego środowiska online, które odzwierciedla autentyczne zaangażowanie w zaspokajanie różnorodnych potrzeb wszystkich osób.

Podsumowanie

Poprzez przestrzeganie wytycznych i kryteriów sukcesu określonych w WCAG, twórcy stron internetowych mogą zapewnić, że ich treści cyfrowe są dostępne dla szerokiego grona użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami. To działanie nie tylko poprawia doświadczenie użytkownika dla wszystkich osób, ale także wspiera bardziej inkluzywne i sprawiedliwe środowisko cyfrowe. Poprzez zrozumienie historii, rozwoju, kluczowych zasad i poziomów zgodności WCAG oraz stosowanie technik i najlepszych praktyk zalecanych w tych wytycznych, organizacje mogą skutecznie radzić sobie z różnorodnymi i złożonymi aspektami dostępności stron internetowych.